بقایای اساطیر و آیین های باستان در جنبش های ایرانی چهار قرن اول هجری

تاریخ سیاسی سرزمین ایران در دوران پس از فتوحات مسلمانان، مشتمل بر چالش های بسیاری است که به علل گوناگون جامعه ایرانیان این عصر را در بر می گیرد. این تحول عظیم که در قرن هفتم .م منجر به سقوط پادشاهی ساسانی می شود، تمامی ابعاد فرهنگی، سیاسی، دینی، اجتماعی و اقتصادی مردم این سرزمین را تحت الشعاع قرار می دهد و در نتیجه این تحول و بحران، شورشهای بسیاری از جانب ایرانیان در شرایط نوین شکل می گیرد. درمیان علل گوناگونی که منجر به شکل گیری این جنبش ها می شوند، خاطرات آیینی و اسطوره ای دوران باستان نقش ویژه ای را دارند. اسطوره وشاخصه های آن و همچنین آیین از اساسی ترین بخشهای فرهنگ یک ملت محسوب می شوند که با سابقه ای کهن از روزگار گذشته، به دوره های پس از خویش منتقل می گردند. تحلیل و بررسی این قسمت از تاریخ فرهنگی سرزمین ایران، در ارتباط با وقایع سیاسی و عقیدتی جنبش هایی که توسط ایرانیان و علیه اعراب مسلمان شکل گرفت، حقایق جالبی را در بردارد که نشان دهنده وجود رابطه ای خاص میان مضامین آیینی اساطیری با تفکرات رایج در بطن جنبش هاست. از آنجا که فرهنگ اقوام جزء استوارترین بخش های زندگی ایشان محسوب می شود و درطول زمان تنها با تغییراتی، همچنان در میان آن مردم به قوت خویش باقی می ماند، پس آیینها و اساطیر باستان نیز در این زمان اگرچه با تغییراتی روبرو شدند، اما توانستند در عقیده و باور ایرانیان به حضور خویش همچنان ادامه دهند و به عنوان اصلی ترین جزء فرهنگ ایرانی، ماندگاری خویش را در همه ابعاد زندگی ایرانیان بویژه جنبش ها به ثبوت رسانند. واژگان کلیدی : اساطیر – آیین های باستان – جنبش های ایرانی.